Sygnalista to osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informacje o naruszeniach prawa, które zauważyła w związku ze swoją pracą lub działalnością zawodową. Może to być na przykład pracownik, przedsiębiorca, stażysta czy wolontariusz. Ujawnienie może dotyczyć wszelkiego rodzaju nieprawidłowości, takich jak korupcja, zagrożenia dla bezpieczeństwa publicznego czy naruszenia ochrony danych osobowych. Sygnalista, dzięki swojemu działaniu, przyczynia się do wykrywania i zapobiegania przestępstwom oraz innym nielegalnym działaniom, jednocześnie korzystając z ochrony prawnej, aby nie stać się ofiarą odwetów czy dyskryminacji ze strony pracodawcy lub innych osób.

Sygnalista działa w dobrej wierze czyli ma dobre intencje

  • Pracownik – osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę.
  • Pracownik tymczasowy – osoba zatrudniona przez agencję pracy tymczasowej.
  • Osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy – na przykład na podstawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło.
  • Przedsiębiorca – osoba prowadząca własną działalność gospodarczą.
  • Prokurent – osoba upoważniona do reprezentowania firmy na zewnątrz.
  • Akcjonariusz lub wspólnik – osoby mające udziały w firmie.
  • Członek organu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej – na przykład członkowie zarządu.
  • Osoba świadcząca pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy.
  • Stażysta – osoba odbywająca staż w celu zdobycia doświadczenia zawodowego.
  • Wolontariusz – osoba wykonująca prace bez wynagrodzenia.
  • Praktykant – osoba odbywająca praktyki zawodowe.
  • Funkcjonariusz publiczny – osoba pełniąca funkcje publiczne związane z bezpieczeństwem, np. policjant, strażak.
  • Żołnierz – osoba służąca w wojsku.
Ustawa zabezpiecza tych wszystkich sygnalistów przed działaniami odwetowymi i zapewnia im odpowiednie środki ochrony prawnej, co ma na celu zachęcenie ich do zgłaszania wszelkich nieprawidłowości zauważonych w miejscu pracy.

Osoba, która uzyskała informacje o naruszeniu prawa nielegalnie – ustawy nie stosuje się do osób, które pozyskały informacje o naruszeniach w sposób niezgodny z prawem, na przykład poprzez włamanie do systemu informatycznego lub nieuprawnione podsłuchiwanie.

Osoba działająca poza kontekstem zawodowym – osoby, które nie uzyskały informacji o naruszeniach w związku ze swoją pracą, działalnością zawodową czy innymi formalnymi powiązaniami z miejscem pracy, nie są uznawane za sygnalistów. Przykładowo, przypadkowy świadek naruszenia, który nie ma związku z danym miejscem pracy, nie będzie objęty ustawą.

Osoba, która zgłasza nieprawdziwe informacje świadomie – jeśli ktoś świadomie podaje fałszywe informacje jako naruszenia prawa, nie jest uznawany za sygnalistę i nie korzysta z ochrony prawnej przewidzianej przez ustawę.

Osoba związana z wykonywaniem zawodów, które wiążą się z obowiązkiem zachowania tajemnicy – na przykład prawnicy, lekarze, czy sędziowie, którzy są zobowiązani do zachowania tajemnicy zawodowej i uzyskali informacje w ramach swoich obowiązków zawodowych. Chyba że naruszenie prawa, które zgłaszają, dotyczy bezpośrednio ich działalności zawodowej i jest związane z pracą, wówczas mogą być uznani za sygnalistów.

 

Osoba, która świadomie zgłasza nieprawdziwe informacje, nie korzysta z ochrony przewidzianej dla sygnalistów i może być odpowiedzialna za wyrządzone szkody. Ustawa przewiduje możliwość dochodzenia odszkodowania lub zadośćuczynienia od sygnalisty, który świadomie przekazał fałszywe informacje.

Art. 15 ustawy stanowi, że osoba, która poniosła szkodę z powodu świadomego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego nieprawdziwych informacji przez sygnalistę, ma prawo do odszkodowania lub zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych od sygnalisty, który dokonał takiego zgłoszenia lub ujawnienia publicznego.

To oznacza, że jeśli ktoś świadomie skłamie, zgłaszając fałszywe informacje jako naruszenie prawa, to może być obciążony finansową odpowiedzialnością za szkody wynikłe z tego działania. Takie przepisy mają na celu odstraszenie od zgłaszania fałszywych informacji, które mogą wyrządzić szkodę osobom niesłusznie oskarżonym oraz instytucjom.

Zgłoszenie

Prawdziwe informacje

W momencie zgłoszenia sygnalista musi mieć uzasadnione przekonanie, że podaje informacje prawdziwe, ale nie ma znaczenia, czy w toku postępowania informacje te się potwierdzą. Jednak jeśli raport został złożony w złej wierze i świadomie zafałszowany, na zgłaszającego zostanie nałożona kara proporcjonalna do wagi oszustwa (tak, aby nie odstraszała uczciwych sygnalistów).

Tłumaczymy w najprostszy sposób kim jest sygnalista i jakie ma prawa

Bezpieczny i prosty w obsłudze system przyjmowania zgłoszeń od sygnalistów